W dwudziestą rocznicę wejścia Polski do Unii Europejskiej Uniwersytet Wrocławski i Zakład Narodowy im. Ossolińskich łączą siły, by przybliżać czytelnikom Europę Środkową.
Umowa wydawnicza, podpisana 29 kwietnia 2024 roku przez profesora Artura Błażejewskiego, prorektora Uniwersytetu Wrocławskiego ds. badań naukowych i doktora. Łukasza Kamińskiego, dyrektora Ossolineum, obejmuje wspólne wydawanie dwóch serii: naukowej pod tytułem Klasyka myśli środkowoeuropejskiej i popularyzatorskiej pod tytułem Zrozumieć Europę Środkową. W planach są monografie, przekłady publikacji autorów regionu na język polski, a także na język angielski i ukraiński.
1 maja 2004 roku Polska, wraz z grupą innych państw Europy Środkowej, stała się członkiem Unii Europejskiej. Było to zwieńczenie piętnastolecia przemian demokratycznych, jakie rozpoczęły się w 1989 roku.
Skomplikowana historia i przygraniczne położenie Wrocławia sprawiło, że w drugiej połowie XX wieku, w epoce zależności państw regionu wobec Związku Sowieckiego, miasto stało się jednym z naturalnych centrów współpracy środkowoeuropejskich dysydentów. To stąd w 1956 roku popłynęła gigantyczna pomoc dla rewolucji węgierskiej, tu w 1968 roku protestowano przeciwko inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację, tu w latach 80. XX wieku działała Solidarność Polsko-Czechosłowacka, tu wielokrotnie organizowane były – i są nadal – akcje wsparcia dla obrońców praw człowieka i dysydentów.
Uniwersytet Wrocławski i Ossolineum są nie tylko centrami intelektualnymi i kulturalnymi, ale także przez dziesięciolecia były – i nadal pozostają - istotnymi ośrodkami demokratycznej współpracy środkowoeuropejskiej. W okresie PRL studenci wrocławskiej uczelni włączali się w solidarnościowe protesty w obronie dysydentów innych państw, a w listopadzie 1989 roku w murach uniwersytetu odbyło się seminarium „Europa na rozdrożu”, którego obrady stały się pretekstem do organizacji Przeglądu Niezależnej Kultury Czeskiej i Słowackiej – wydarzenia nazwanego przez Václava Havla uwerturą Aksamitnej Rewolucji. Ossolineum jest miejscem, w którym wręczana jest od 2004 roku Nagroda Jana Nowaka Jeziorańskiego, honorująca osoby i instytucje, wnoszące znaczący wkład w obalenie komunizmu, odzyskanie przez Polskę niepodległości oraz w kształtowanie społeczeństwa obywatelskiego w krajach Europy Środkowo-Wschodniej.
Utworzenie wspólnych środkowoeuropejskich serii wydawniczych to wyjątkowy prezent, jakim Ossolineum i Uniwersytet Wrocławski chcą uczcić dwudziestą rocznicę akcesji państw regionu do UE. Zdajemy sobie sprawę, jak bardzo 2004 rok odmienił nasze życie jako naukowców, ale także jako obywateli. Dziś czas, byśmy podzielili się pozytywnymi owocami tej zmiany – z jednej strony stale przybliżając polskim czytelnikom Europę Środkową, ale także przekazując nasze doświadczenie dalej, tym społeczeństwom, które wciąż jeszcze nie mogą się cieszyć pełnią wolności i podmiotowości.
