Biblioteka Ossolineum to najstarsza i największa część Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Podstawowy zakres jej działania określony został w Ustawie o fundacji – Zakład Narodowy im. Ossolińskich z 1995 roku. Biblioteka Ossolineum jest biblioteką o profilu humanistycznym, specjalizującą się zwłaszcza w humanistyce polskiej i słowiańskiej. Ma status biblioteki naukowej, a od 2021 należy do ogólnokrajowej sieci bibliotecznej. Jest też biblioteką prezencyjną – udostępniającą swoje zbiory na miejscu. Zbiory Specjalne udostępniane są na specjalnych zasadach określonych w regulaminie.
Biblioteka posiada 7 czytelni, w których jest 150 stanowisk dla czytelników. Zbiory Biblioteki Ossolineum liczyły na koniec 2021 roku 1 746 865 obiektów (w tym: druki zwarte XIX–XXI w. – 972 342, czasopisma XIX–XXI w. – 227 393, rękopisy 27 752, stare druki – 68 429, zbiory kartograficzne – 26 375, dokumenty życia społecznego – 356 646, zbiory mikroformowe i cyfrowe – 68 608. Podstawowym zadaniem Biblioteki jest gromadzenie, opracowanie i udostępnianie obiektów zgodnych z przyjętym profilem.
Pracownicy Biblioteki prowadzą też działalność naukową, popularnonaukową i edukacyjną – biorąc udział w licznych konferencjach, publikując teksty naukowe i popularnonaukowe. W Bibliotece przygotowywanych jest wiele wystaw tematycznych. Biblioteka Ossolineum współpracuje stale z wieloma instytucjami, także zagranicznymi.
