Rok 2023 jest Rokiem Mikołaja Kopernika ze względu na podwójną okrągłą rocznicę: pięćset pięćdziesiątą rocznicę jego urodzin (1473) i czterysta osiemdziesiątą rocznicę śmierci (1543).
Ossolineum posiada w swoich zbiorach rzadko prezentowany oryginał pierwszego wydania De revolitionibus orbium coelestium – dzieła wydanego w roku śmierci Kopernika, podsumowującego lata jego obserwacji astronomicznych oraz głoszącego wprost nowy model budowy wszechświata.
W związku z tym pragniemy zaprosić wszystkich zainteresowanych do udziału w przygotowanych z tej okazji spotkaniach, wykładach, warsztatach, a także do obejrzenia ossolińskiego egzemplarza De revolutionibus, który zostanie zaprezentowany na specjalnych pokazach.
Śląskie tropy Mikołaja Kopernika – wystawa planszowa dotycząca powiązań Mikołaja Kopernika ze Śląskiem i Wrocławiem eksponowana była na Dziedzińcu Ossolineum (ul. Szewska 37) do 29 października – wejście od strony ul. Szewskiej oraz od strony Zaułka Ossolińskich.
Astrospacer z Kopernikiem – w gmachu głównym Ossolineum oraz w punktach informacji turystycznej na terenie Wrocławia można było pobrać bezpłatną mapkę Astrospacer z Kopernikiem i wyruszyć z nią w miejską przestrzeń Wrocławia na poszukiwanie miejsc związanych z Mikołajem Kopernikiem oraz astronomią.
Miejsce: Ossolineum, Aula im. prof. Mieczysława Gębarowicza, czas: 28.10.2023 roku, godzina 12:00-20:00.
Pokaz pierwszego wydania O obrotach sfer niebieskich oraz wybranych przykładów kolejnych edycji dzieła Kopernika
godzina 16:00
Cenniejsze nad złoto, czyli kopernikańskie białe kruki – wykład popularyzatorski połączony z prezentacją ossolińskich starodruków. Wykład poświęcony nowożytnym edycjom dzieła Mikołaja Kopernika z roku 1543, 1566 oraz 1617
Podczas spotkania można było zapoznać się z tematem wartości pierwodruków Kopernika, rekordowych cen na aukcjach antykwarycznych oraz dowiedzieć się, dlaczego De revolutionibus od lat fascynuje bibliofilów na całym świecie. W trakcie wydarzenia prezentowane były ossolińskie egzemplarze dzieła De revolutionibus wydane w XVI i XVII wieku.
Prowadzenie: dr Agnieszka Franczyk-Cegła (Dział Starych Druków)
godzina 17:00
Kopernik. Rewolucje – spotkanie z Wojciechem Orlińskim, autorem biografii Mikołaja Kopernika
Mikołaj Kopernik jest bohaterem niezliczonych biografii powstających od przeszło czterystu lat w różnych częściach świata. Wojciech Orliński, autor jednej z najnowszych zauważa, że „skąpe materiały źródłowe sprawiają, że kopernikologia jest niczym podróż przez ocean hipotez, na którym rzadko napotykamy wyspy niepodważalnych faktów”. Podczas spotkania w Ossolineum, autor opowiadał przede wszystkim o okolicznościach powstania i publikacji największego dzieła Kopernika, które stało się początkiem „przewrotu kopernikańskiego”.
godzina 19:00
Wokół Słońca, Kopernika, estetyki i solarygrafii – wykład i podsumowanie projektu solarygraficznego
Po czerwcowym letnim przesileniu w kilku miejscach Wrocławia związanych z Mikołajem Kopernikiem i astronomią zostały umieszczone kamery solarygraficzne, które przez letnie miesiące rejestrowały codzienny pozorny ruch Słońca na niebie. Podczas spotkania z doktorem Maciejem Zapiórem, astronomem i pasjonatem techniki solarygraficznej można było nie tylko poznać efekty solarygraficznego przedsięwzięcia realizowanego w ramach Roku Kopernika w Ossolineum, ale także dowiedzieć się, jak wiele mają ze sobą wspólnego obserwacje astronomiczne i estetyka.
Prowadzenie: dr Maciej Zapiór
Wydarzenia w ramach Nocy Bibliotek w Ossolineum.
Miejsce: Ossolineum, Aula im. prof. Mieczysława Gębarowicza, czas: 7.10.2023 roku, godzina 16:00-21:00.
Pokaz pierwszego wydania O obrotach sfer niebieskich oraz innych starodruków astronomicznych, które znalazły się w Indeksie ksiąg zakazanych
godzina 16:00
Dobranocka w bibliotece: przez książki do gwiazd – artystyczne warsztaty rodzinne dla dzieci w wieku 7–12 lat
Dobranocka w bibliotece? Dlaczego nie? Zbliżający się wieczór to idealna pora, żeby zająć się tematem astronomii oraz odkrywać zakamarki olbrzymiej biblioteki. Sięgniemy po najnowsze książki dla dzieci dotyczące Mikołaja Kopernika oraz tajemnic kosmosu, ale nie tylko! Zobaczymy również na własne oczy księgi wydane ponad pięćset lat temu. Piękne ilustracje zainspirują nas do stworzenia własnych kosmicznych prac plastycznych.
Prowadzenie: Agnieszka Hajduk-Undro
Wstęp bezpłatny, obowiązują zapisy poprzez formularz zgłoszeniowy: https://forms.gle/PZunKmn5yNQ7JHa86
godzina 17:00
Księgi zakazane przez historię – wykład popularyzatorski połączony z prezentacją ossolińskich starodruków
Wykład poświęcony sporowi o heliocentryzm, którego centralnym punktem było wpisanie dzieła Mikołaja Kopernika na Indeks ksiąg zakazanych. W trakcie spotkania przedstawiona została historia kontrowersji wokół dzieła i teorii Kopernika, w tym legenda spalonego na stosie Giordana Bruna oraz tzw. pierwsza i druga sprawa Galileusza.
Podczas wydarzenia prezentowane będą ossolińskie egzemplarze m.in. indeksu ksiąg zakazanych z 1617 roku oraz pierwodruki Giordana Bruna i Galileusza.
Prowadzenie: dr Agnieszka Franczyk-Cegła (Dział Starych Druków)
godzina 18:00
Szlakiem Mikołaja Kopernika – spotkanie z Albinem Marciniakiem
Spotkanie było okazją do bliższego poznania miejsc związanych z Mikołajem Kopernikiem: Torunia, Krakowa, Lidzbarka Warmińskiego, Olsztyna i Fromborka.
Przewodnikiem po tych miejscach był fotoreporter i podróżnik, Albin Marciniak, który wyruszył z aparatem fotograficznym by odwiedzić miasta obecne w biografii astronoma i powrócić z tej eskapady po Polsce z tysiącami zdjęć oraz opowieściami o tym, w jaki sposób współcześnie funkcjonuje w tych miejscach pamięć o Koperniku.
godzina 20:00
Koncert muzyki dawnej w wykonaniu zespołu wokalno-instrumentalnego „Vita Est Speciosa”
Zespół tworzy grupa przyjaciół z przeszłością chóralną we wrocławskich zespołach akademickich, i nie tylko. Wykonując utwory muzyczne wszystkich epok, jej członkowie realizują swoje pasje, a jednocześnie zbierają środki dla tych, którzy pilnie potrzebują pomocy. Tym razem artyści zaprezentują muzykę renesansową, pozwalającą wczuć się w epokę Mikołaja Kopernika, jak również utwory z czasów baroku i współczesnych.
Miejsce spotkania: gmach główny Ossolineum (ul. Szewska 37), czas: 21.09.2023 roku), godzina 17:00.
Śląsk i Wrocław tropem Mikołaja Kopernika – szkolenie dla przewodników miejskich i pilotów turystycznych
„Ego Nicolaus Copernik (…) scholasticus ecclesie S. Crucis Vratislaviensis” – te słowa można odczytać na pożółkłej kartce zawierającej najstarszy znany rękopis Mikołaja Kopernika, odnaleziony w archiwum miejskim w Padwie. Zostały one zapisane 10 stycznia 1503 roku i stanowią dokument dotyczący objęcia przez Kopernika stanowiska jednego z kanoników kapituły przy kościele św. Krzyża we Wrocławiu.
Podczas spotkania przygotowanego specjalnie dla wrocławskich przewodników miejskich i pilotów turystycznych można było poznać również inne ciekawostki związane ze słynnym astronomem, zapoznać się z wystawą planszową Śląskie tropy Mikołaja Kopernika, a także zobaczyć na własne oczy oryginały ossolińskich egzemplarzy jego najsłynniejszego dzieła, De revolutionibus orbium coelestium.
Prowadzenie: dr Agnieszka Franczyk-Cegła, Aldona Mikucka
Wstęp bezpłatny, liczba miejsc ograniczona – zapisy poprzez formularz zgłoszeniowy: https://forms.gle/wUXkZfh8vvR8ZLdi6
Wakacje w Ossolineum 2023 – Ossolińskie lato pod gwiazdami
27.07 i 17.08.2023 roku, godzina 12:00
„Co Kopernik robił? Wiecie?” – o największej gwieździe wśród książek
W 2023 roku świętujemy okrągłą, 550. rocznicę urodzin naszego najbardziej znanego astronoma, który dokonał niemal niemożliwego – „wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię”, a uczynił to za pomocą… książki. Dziś jest ona jedną z najdroższą książek w Polsce i na świecie. Podczas spotkania będziemy mogli podziwiać cenne starodruki sprzed wielu setek lat, pokazujące fascynującą historię badań nad przestrzenią kosmiczną, a także sami stworzymy pracę, inspirującą do własnych obserwacji nieba.
Prowadzenie: Małgorzata Łukaszek
Wakacje w Ossolineum 2023 – „Ossolińskie lato pod gwiazdami”
20.07 i 10.08.2023 roku, godzina 12:00
Geniusz z Torunia – śladami Mikołaja Kopernika
19 lutego 1473 r. w Toruniu na świat przyszedł twórca współczesnej wizji Układu Słonecznego. Przyjrzyjmy się bliżej jego losom i sprawdzimy czy astronomia była jego jedynym zajęciem. Na pamiątkę miejsca, w którym się urodził – stworzymy prace zainspirowane pewnym toruńskim przysmakiem…
Prowadzenie: Agnieszka Hajduk-Undro
Wakacje w Ossolineum 2023 – Ossolińskie lato pod gwiazdami
13.07 i 3.08.2023 roku, godzina 12:00
Mistrzowie planet – Układ Słoneczny w Twoich rękach!
Dlaczego mówimy, że Mikołaj Kopernik wstrzymał Słońce i ruszył Ziemię? Czym różni się teoria heliocentryczna od geocentrycznej? Jak dawniej wyobrażano sobie wszechświat? W czasie naszego wakacyjnego spotkania poznacie odpowiedzi na te pytania, a także będziecie mieli okazję stworzenia artystycznej interpretacji Układu Słonecznego!
Prowadzenie: Agnieszka Hajduk-Undro
Wakacje w Ossolineum 2023 – Ossolińskie lato pod gwiazdami
6.07 i 24.08.2023 roku, godzina 12:00
Z gdańska na księżyc – nocne eskapady z Janem Heweliuszem
W zbiorach Ossolineum można odnaleźć wiele astronomicznych starodruków, a także mapy nocnego nieba i nawet Księżyca. Autorem wielu z nich jest gdański astronom, który poświęcił całe swoje życie obserwacji ciał niebieskich. Udało mu się również nazwać kilka gwiezdnych konstelacji i jedną z nich poświęcić polskiemu królowi, Janowi III Sobieskiemu, którego poznał osobiście. Zainspirowani opowieściami o Janie Heweliuszu, a także jego rysunkami i mapami sami stworzycie swoje artystyczne wersje globusów nocnego nieba.
Prowadzenie: Aldona Mikucka
23.06.2023 roku, godzina 17:00
Taniec ciał niebieskich – warsztaty tańca intuicyjnego dla dorosłych
Mikołaj Kopernik zapisał w swoim dziele: „U Słońca i Księżyca obserwujemy raz bieg powolny, to znów szybszy, a u pozostałych pięciu planet widzimy, że niekiedy cofają się nawet, robiąc to tu, to tam przystanki”. Podczas spotkania udowodnimy, że najważniejsze dzieło Mikołaja Kopernika nadal może poruszać, i to dosłownie. Uczestnicy warsztatów nie tylko poznają najważniejsze fakty związane z De revolutionibus orbium coelestium oraz jego autorem, ale również sami zostaną wprowadzeni w ruch, na bazie swobodnych gestów i tańca intuicyjnego będziemy improwizować obroty ciał niebieskich.
Prowadzenie: Barbara Przerwa
23.06.2023 roku, godzina 19:00
Tropem Kopernika i Uranii – spacer tematyczny po Wrocławiu
Kiedy nieco przycichnie dzienne życie miasta nadchodzi najlepsza pora na opowieści o astronomach i ich obserwacjach nocnego nieba. Głównym bohaterem będzie oczywiście Mikołaj Kopernik oraz jego powiązania z Wrocławiem, ale odszukamy również miejsca w centrum miasta, gdzie królowała Urania. Podczas spaceru będzie można zobaczyć oryginał ossolińskiego pierwodruku O obrotach sfer niebieskich. Spacer zakończy się przy pomniku Mikołaja Kopernika (ul. Piotra Skargi).
Prowadzenie: Aldona Mikucka
24.06.2023 roku, godzina 10:00–17:00
Lato z Kopernikiem – pokaz zbiorów
W sobotę, 24 czerwca przez cały dzień będzie możliwość zobaczenia pierwodruku De revolutionibus orbium coelestium ze zbiorów ossolińskiego Działu Starych Druków oraz historycznych i współczesnych grafik i numizmatów prezentujących wizerunek Mikołaja Kopernika.
24.06.2023 roku, godzina 10:00
Astronomiczny Wrocław – spacer edukacyjny dla rodzin z dziećmi w wieku 7-12 lat
W sobotnie przedpołudnie wyruszymy na poszukiwanie miejsc związanych z Mikołajem Kopernikiem oraz astronomią, dziedziną nauki, której poświęcał cały swój wolny czas. Chociaż słynny astronom mieszkał ponad sześćset kilometrów od Wrocławia, podczas spaceru dowiecie się, że stolica Dolnego Śląska nie była mu obca. Sprawdzimy też, jak wygląda najstarsze wydanie jego słynnej księgi, gdzie można odnaleźć wrocławską meridianę (i czym ona jest) oraz czy ratuszowy zegar astronomiczny ciągle działa. Spacer zakończy się przy pomniku Mikołaja Kopernika (ul. Piotra Skargi).
Prowadzenie: Aldona Mikucka
24.06.2023 roku, godzina 12:00
Oblicza Kopernika – prezentacja kopernikańskiej ikonografii
Wizerunek Mikołaja Kopernika jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych portretów postaci historycznych. Wiele przedstawień słynnego astronoma można odnaleźć w ossolińskim Muzeum Książąt Lubomirskich, znajdując je zarówno na grafikach, jak i pamiątkowych medalach, monetach i banknotach. Wykład popularyzatorski będzie połączony z prezentacją oryginalnych obiektów muzealnych z Działu Sztuki oraz Działu Numizmatów i Pamiątek Historycznych.
Prowadzenie: Teresa Sokół
24.06.2023 roku, godzina 13:00
Kosmos malowany – warsztaty artystyczne dla rodzin z dziećmi w wieku 7-12 lat
„Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię” – wiecie, o kogo chodzi? W ten sposób Jan Nepomucen Kamiński pisał o wybitnym polskim astronomie, któremu zawdzięczamy spopularyzowanie teorii heliocentrycznej. Według niej to Ziemia i wszystkie inne planety Układu Słonecznego krążą wokół Słońca. Mowa oczywiście o Mikołaju Koperniku! W tym roku przypada wyjątkowa, bo 550 rocznica jego urodzin i z tej okazji zapraszamy Was do wzięcia udziału w kosmicznej zabawie! W czasie zajęć dowiecie się, w jaki sposób dawni ludzie wyobrażali sobie kosmos, będziecie mogli podziwiać wyjątkowe skarby z kolekcji Ossolineum: różne oblicza słynnego astronoma oraz pierwsze wydanie jego najsłynniejszego dzieła – De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach sfer niebieskich).
Prowadzenie: Agnieszka Hajduk-Undro
24.06.2023 roku, godzina 15:00
A jednak się kręci! – o tym dlaczego trudno było „wstrzymać Słońce, ruszyć Ziemię” – wykład popularyzatorski
Podczas wykładu zostanie przedstawiona historia kształtowania się poglądu heliocentrycznego oraz odpowiedź na pytanie, co stało na przeszkodzie odkryciu adekwatnego modelu Układu Słonecznego i wyzbyciu się przeświadczenia, że Słońce porusza się wokół Ziemi. Pewną podpowiedzią może być technika solarygrafii, która za pomocą prostych środków umożliwia zarejestrowanie ruchów Słońca na niebie podczas ekstremalnie długich czasów naświetlania sięgających nawet pół roku.
Spotkania będzie również okazją do poznania założeń projektu solarygraficznego, który zostanie zrealizowany w przestrzeni Wrocławia w ramach Roku Kopernika w Ossolineum.
Prowadzenie: dr Maciej Zapiór
15 grudnia – wernisaż wystawy.
Rok Kopernika w Ossolineum kończy wystawa stacjonarna Kopernik – Influencje, której celem jest przedstawienie wpływu toruńskiego astronoma na nowożytną naukę i społeczeństwo europejskie. Jej tytuł jest odwołaniem do staropolskiego wyrazu „influencje” oznaczającego oddziaływanie jednej rzeczy na drugą, a zwłaszcza wpływ ciał niebieskich na bieg wypadków na Ziemi.
Wystawa odbędzie się między 15 grudnia 2023 roku a 15 marca 2024 roku w Auli im. prof. Mieczysława Gębarowicza Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu. Kuratorem wystawy jest dr Agnieszka Franczyk-Cegła.
Więcej o wystawie na stronie Biblioteki Ossolineum.
W niedzielę 17 grudnia 2023 roku o godzinie 10 zapraszamy do Auli im. Mieczysława Gębarowicza dzieci w wieku 7-12 lat na warsztaty pt. Świąteczne bombki w kosmicznych kolorach.
A co gdyby tak Ziemia i Słońce zawisły na choince jako świąteczne bombki i stały się wyjątkową, kosmiczną ozdobą? Jeśli macie ochotę tego dokonać, zapraszamy do Ossolineum na warsztaty rodzinne towarzyszące wystawie: „Kopernik – Influencje”!
Dzieło Kopernika wzbudzało uznanie, ale i kontrowersje, stało się źródłem inspiracji dla innych astronomów i naukowców, a teraz zainspiruje nas. Podczas zajęć przyjrzymy się zarówno całemu Układowi Słonecznemu, jak i poszczególnym planetom: ich wielkości, kolorom, umiejscowieniu we wszechświecie, a następnie sami stworzymy jego miniaturową wersję w postaci ozdoby świątecznej.
Warsztaty poprowadzi Mariola Sysa.
Wstęp bezpłatny, obowiązują zapisy: https://forms.gle/Yo9EixBcgR5577qm7
W niedzielę 17 grudnia 2023 roku o godzinie 14 zapraszamy do Auli im. Mieczysława Gębarowicza młodzież i dorosłych na warsztaty pt. Kosmos w przeddzień Bożego Narodzenia.
Przygotowania do świąt czas zacząć! A może połączyć je ze zwiedzaniem nowej wystawy czasowej w Ossolineum? Spotkanie z astronomicznymi starodrukami prezentowanymi na wystawie „Kopernik – Influencje” stanie się punktem wyjścia do swobodnej i relaksującej zabawy wzorami, w wyniku której powstaną unikatowe ozdoby świąteczne. Uczestnicy warsztatów wykonają świąteczne drobiazgi inspirowane wzorami zaczerpniętymi ze starych ksiąg dotyczących badań kosmosu.
Warsztaty poprowadzi Mariola Sysa.
Wstęp bezpłatny, obowiązują zapisy: https://forms.gle/mWjaioE8DqL8wz6R9
W lekcjach mogą wziąć udział od 9 stycznia do 15 marca 2024 roku grupy liczące maksymalnie 30 uczniów. Lekcje można zaplanować od wtorku do piątku w godzinach 10:15–17:00 (pierwsza lekcja: 10:15, ostatnia lekcja: 15.30). Lekcja trwa 65 minut.
Zapisy przez formularz zgłoszeniowy
Uczniowie klas I-III szkół podstawowych: W starych księgach zapisane – Mikołaj Kopernik i jego tajemnice
„O obrotach sfer niebieskich” Mikołaja Kopernika to obecnie jedna z najcenniejszych książek na świecie. Zajęcia na wystawie czasowej w Ossolineum będą niecodzienną okazją, żeby zobaczyć jej pierwsze wydanie, liczące sobie prawie 500 lat. Obejrzymy również inne ciekawe obiekty z kolekcji Ossolineum oraz poszukamy na wystawie rozwiązania zagadek, które pozwolą nam lepiej poznać postać najsłynniejszego astronoma.
Podstawa programowa: rozbudzanie ciekawości poznawczej uczniów oraz motywacji do nauki; uczeń przedstawia położenie Ziemi w Układzie Słonecznym; przedstawia wybrane postacie i prezentuje informacje o wielkich Polakach: astronom Mikołaj Kopernik.
Podczas zajęć uczniowie:
Uczniowie klas IV-VIII szkół podstawowych: Kopernik – i co dalej?
„Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię”… ale co działo się później? Co wydarzyło się w nauce po opublikowaniu jednego z najważniejszych dzieł naukowych w historii?
Pierwodruk dzieła Kopernika, prezentowany na wystawie czasowej w Ossolineum, jest jedną z najdroższych i najbardziej znanych książek, której treść odmieniła dotychczasowe spojrzenie na świat, a jemu samemu przyniosła wielką sławę. Podczas zajęć obejrzymy ciekawe obiekty z kolekcji Ossolineum, w tym niezwykle cenne starodruki, opowiadające historię najważniejszego w dziejach odkrycia astronomicznego oraz jego wpływu na naukę i społeczeństwo.
Podstawa programowa:
Podczas zajęć uczniowie:
Uczniowie szkół ponadpodstawowych: Kopernik Influencer – wiele twarzy astronoma
„Influencja” to w języku staropolskim słowo oznaczające wpływ, oddziaływanie na los człowieka. Obecnie zaś, w dobie mediów społecznościowych, kojarzyć się może jednoznacznie ze współczesnymi influencerami. Być może Kopernik był jednym z pierwszych… Podczas spotkania z okazji Roku Kopernika, na wystawie czasowej zobaczymy cenne kopernikana z kolekcji Ossolineum, dzięki którym przekonamy się, jaki wpływ na społeczeństwo oraz dalszy rozwój nauki miał przewrót kopernikański.
Podstawa programowa:
Podczas zajęć uczniowie:
